domingo, 22 de febrero de 2009

ANTONIO MACHADO



“Estos días azules y este sol de la infancia”, contan que foron os últimos versos que escribiu Antonio Machado en febreiro do 39, poucos días antes do seu pasamento.
Morreu Machado en Collioure (Francia) de pena, de amargura, por mor desa España brutal, asasina, fascista, que lle xeou o corazón. Marchou lixeiro de equipaxe pero cunha alforxa poética ben ateigada.
Morreu Machado en Collioure tal día como hoxe hai 70 anos. El foi un dos primeiros poetas que lin na miña infancia. Deso xa pasaron tamén moitos anos pero algúns dos seus versos aínda me seguen estremecendo.


POR TIERRAS DE ESPAÑA
El hombre de estos campos que incendia los pinares
y su despojo aguarda como botín de guerra
antaño hubo raído los negros encinares,
talado los robustos robledos de la sierra.
Hoy ve sus pobres hijos huyendo de sus lares;
la tempestad llevarse los limos de la tierra
por los sagrados ríos hacia los anchos mares;
y en páramos malditos trabaja, sufre y yerra.
Es hijo de una estirpe de rudos caminantes,
pastores que conducen sus hordas de merinos
a Extremadura fértil, rebaños trashumantes
que mancha el polvo y dora el sol de los caminos.
Pequeño, ágil, sufrido, los ojos de hombre astuto,
hundidos, recelosos, movibles, y trazadas
cual arco de ballesta, en el semblante enjuto
de pómulos salientes, las cejas muy pobladas.
Abunda el hombre malo del campo y de la aldea,
capaz de insanos vicios y crímenes bestiales,
que bajo el pardo sayo esconde un alma fea,
esclava de los siete pecados capitales.
Los ojos siempre turbios de envidia o de tristeza,
guarda su presa y llora la que el vecino alcanza;
ni para su infortunio ni goza su riqueza;
le hieren y acongojan fortuna y malandanza.
El numen de estos campos es sanguinario y fiero;
al declinar la tarde, sobre el remoto alcor,
vereis agigantarse la forma de un arquero,
la forma de un inmenso centaruro flechador.
Vereis llanuras bélicas y paramos de asceta
- no fue por estos campos el bíblico jardín-;
son tierras para el águila, un trozo de planeta
por donde cruza errante la sombra de Caín.
(De Campos de Castilla, 1912)




EL CRIMEN FUE EN GRANADA

I
EL CRIMEN
Se le vio, caminando entre fusiles,
por una calle larga,
salir al campo frío,
aún con estrellas, de la madrugada.
Mataron a Federico
cuando la luz asomaba.
El pelotón de verdugos
no osó mirarle a la cara.
Todos cerraron los ojos;
rezaron: ¡ni Díos te salva!
Muerto cayó Federico
-sangre en la frente y plomo en las entrañas-
...Que fue en Granada el crimen
sabed -¡pobre Granada!- en su Granada...


II
EL POETA Y LA MUERTE
Se le vío caminar solo con Élla,
sin miedo a su guadaña.
-Ya el sol en torre y torre; los martillos
en yunque – yunque y yunque de las fraguas.
Hablaba Federico,
requebrando a la muerte. Ella escuchaba.
“Porque ayer en mi verso, compañera,
sonaba el golpe de tus secas palmas,
y diste el hielo a mi cantar, y el filo
a mi tragedia de tu hoz de plata,
te cantaré la carne que no tienes,
los ojos que te faltan,
tus cabellos que el viento sacudía,
los rojos labios donde te besaban...
Hoy como ayer, gitana, muerte mía,
que bien contigo a solas,
por estes aires de Granada, ¡mi Granada!”

III
Se le vío caminar....
Labrad, amigos,
de piedra y sueño, en la Alhambra,
un túmulo al poeta,
sobre una fuente donde llore el agua,
y eternamente diga:
el crimen fue en Granada, ¡en su Granada!
(De Poemas de la guerra, 1937).

13 comentarios:

Chousa da Alcandra dijo...

Merecido recoñecemento para un dos poetas máis senlleiros do estado español. O amor que soupo transmitir -tanto a Leonor como, noutro plano, á sua terra- amosan a sensibilidade interior que se agachaba tras unha expresión severamente dura.

Cecais por esa expresividade dixo aquelo de:

"No os extrañéis, dulces amigos,
que mi frente esté arrugada.
Yo vivo en paz con los hombres
y en guerra con mis entrañas"


Unha aperta

HADEX dijo...

Que dicir da poesía de Machado! Emocionante e intimista, o mesmo que a voz de Serrat. Moi fermoso o post!!

Biquiños!!

Antón de Muros dijo...

Parabéns pola homenaxe, Raposo.

Machado describiu moi ben a realidade sen perder a maxia da poesía.

"Hoy ve sus pobres hijos huyendo de sus lares" (Por tierras de España)

Froito desa diáspora que nomea tedesme escribindo galego dende Bos Aires.
Coma milleiros de españois, o meu avó galego marchou da terra fuxindo da fame (por certo que a miseria tamén é unha causa política do exilio)...

Unha aperta.

Antón.

Anónimo dijo...

Houbo un tempo (hai moito tempo-pero non tanto) no que tiña un libro de Machado que era o meu eterno acompañante. Era como levar os zapatos postos. Nunca saía sen el. Agora está nun dos meus andeis, e aínda...

Carlos Sousa dijo...

Recoñezo que aínda que non fun moito de poesías, nin de letras en xeral, estes versos tocan a fibra e co poema que canta Serrat, son unha marabilla. Duro final tivo que sufrir Machado.

Fermosa homenaxe.
Unha aperta

Anónimo dijo...
Este comentario ha sido eliminado por el autor.
Anónimo dijo...

Merecido homenaxe a un gran poeta e ser human. Eu comencei leendo a Rafael Alberti
Saudos

Mer dijo...

Precisamente onte estiven vendo unha reportaxe sobre Machado na tele.
***
A míña preferida é a de sempre

Caminante, son tus huellas
el camino y nada más;
caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.

Al andar se hace camino
y al volver la vista atrás
se ve la senda que nunca
se ha de volver a pisar.

Caminante no hay camino
sino estelas en la mar...

Hace algún tiempo en ese lugar
donde hoy los bosques se visten de espinos
se oyó la voz de un poeta gritar
"Caminante no hay camino,
se hace camino al andar..."
***

Anónimo dijo...

Merecida homenaxe, si señor. Incluso os "prosaicos" coma min sucumbimos á beleza e á mensaxe destes versos.

Mer dijo...

Bo día raposo, tés o número 9 para o sorteo dos chicharróns.

Saúdos.

Paz Zeltia dijo...

mira como describe al campesino en "campos de castilla". terrible ¿no?. la miseria crees tú que nos hace "miserables" en el otro sentido?

Bea dijo...

Supoño que non me expresei ben, mais o que intentaba dicir, é que se eles están no cárcere porque hai probas que demostran que eles estaban implicados no asasinato, pois que non sexan liberados, en ningún momento quixen dicir que ó primeiro que colleran debían de encarcelalo...

De todos xeitos pido desculpas por non haberlo aclarado antes. SUpoño que a carraxe que nese momento invadía o meu corpo, non me deixou expresarme ben.

Bicos ;)

Unknown dijo...

Machado, creo que a moita xente se lle indigestou no colexio ¿porque razón se fara tan costa arriba todo no colexio? pero a verdade e que a sua releitura anos despois descubreume un Don Antonio que deseguro eu non estaba preparado pra descobrir na clase de lingua....
penso que si tuvera a obriga de comer bombons (algo que me perde) na clase, acabaria aburrido deles.....

boa reseña raposo, a verdade nesta era da información, que pouca poseemos en realida, menos mal que a compartimos

apertas