Nesta cova atoparás un territorio rebelde e libre de impostos. Para entrar non se piden referencias nin curriculum; non hai que pagar peaxe; non se precisa traxe de etiqueta nin gravata. Somentes un espírito aberto e tolerante. Pasa, non te quedes na porta.
sábado, 27 de diciembre de 2008
RAICES DO PASADO II: JUAN RAMÓN JIMÉNEZ
Cando tiña 10 ou 11 anos ocorréuseme a ¿brillante? idea de escribir a historia de España en quintetos e quintillas. Dunha forma casqueira, eso si. Cheguei ata Felipe II, aí cansei. Foi unha boa época para deterse, o fin e o cabo daquela no imperio español non se poñía o sol.
Aquelas follas cheas de malos e infantís versos perdéronse todas; non sei onde foron parar, supoño que o lume da cociña de leña. Unha mágoa porque houbérame gustado lelas agora. Sería algo así como volver atrás no tempo, recuperar un anaco da miña infancia.
Ben esto a conto de que estes días que fun a aldea remexendo nunha caixa de libros vellos e tebeos topei cuns versos que escribín calculo que arredor dos 14 anos. Debe ser o poema mais antigo que conservo.
Os primeiros poetas os que me acheguei con verdadeiro interese foron Machado, Juan Ramón Jiménez e Miguel Hernández. A Machado xamais lle escribín nada; a Miguel Hernández dediqueille un poema na miña época de COU (quizais o poña aquí algún día).
A poesía de Juan Ramón Jiménez agora non me di gran cousa pero daquela si, sobre todo os seus primeiros libros como Rimas, Arias tristes ou Pastorales. Supoño que me gustaba o suficiente como para escribirlle este poemiña que foi o que atopei o outro día.
LLEGADA
"A la poesía de Juan Ramón Jímenez."
Abriste la puerta y entraste
sincera y sola en mi alma
como una niña asustada.
Te recibí con los brazos abiertos
porque te necesitaba.
Y te fui conociendo cada día,
unos versos, una mirada,
y te fuiste haciendo mía.
Ahora estás aquí
celosamente guardada
en el fondo de mi alma.
domingo, 21 de diciembre de 2008
BO NADAL
Nestas datas:
Que a tristura non teña cabida nos vosos baúis,
que o corredor da casa sexa unha autoestrada sen peaxe cara o sétimo ceo,
que os pantasmas do faiado bailen a muiñeira con ledicia e dean a pinchacarneira con moito xeito,
que no curral o boi brúe de felicidade e ornee o burra polo mesmo,
que da cociña chegue un arrecendo de cariño,
que as sabas queimen de paixón,
que a ilusión gabee polas paredes ata enchoupar o teito,
que cada recuncho do fogar sexa un colo de agarimo.
Vale, saíume un pouco cursi pero eu o que vos quería dicir era esto: FELICES FESTAS A TODOS, A TODAS.
lunes, 15 de diciembre de 2008
sábado, 13 de diciembre de 2008
OS HOMES DE VERMELLO
Polo de agora os corpos e forzas de seguridade do estado aínda non tomaron ningunha medida para resolver este problema que leva camiño de converterse nunha auténtica praga.
martes, 9 de diciembre de 2008
JOAN BAPTISTA HUMET
Foi cara o 86 cando deixou a música e non volvería a publicar nada ata o 2004, ano en que sacou un novo traballo titulado: Solo bajé a comprar tabaco.
O seu estilo intimista, realista e honesto a hora de cantar achegouno a xente; historias sinxelas, humanas, cancións agridoces as que lles soubo dar un toque de tenrura para facelas cálidas.
Joan Baptista Humet morreu o pasado 30 de novembro, víctima dun cancro de estómago. Conservo dúas cintas del, unha está soando mentres escribo estas liñas. Xamais foi un cantante de moda, quizais nunca arrastrou multitudes, pero tivo unha traxectoria honesta, fiel a si mesmo, e algunhas das súas cancións figuran como as mellores daquela época; soubo cando parar, non se vendeu o mellor postor e deixou pegada. E eso xa é moito.
Amósovos aquí algúns dos seus temas que atopei polo youtube: o terceiro deles ten como algo de profético tendo en conta os convulsos tempos económicos que corren.
miércoles, 19 de noviembre de 2008
PARA UNA AMIGA (IN MEMORIAM)
y con tanta vida por delante.
Me pregunto que extraño designio
te hizo coger ese camino sin regreso,
vaciar de golpe las alforjas,
buscar en el centro del cristal,
poner punto final a tu manuscrito
aplastando veintiocho primaveras
contra la noche definitiva.
Como si ya nada importara
y el tiempo fuera un ocaso,
un avanzar inexorable hacia el vacío,
y un algo más, quién sabe qué,
te pusiera espadas y cerrojos
para no dar tregua a la pesadilla
que en el laberinto de tus pasiones
tan humanas se debatía.
Me pregunto porqué te has ido así tan en silencio,
porqué has jugado tan pronto tu última carta
y nos dejas ansiando una respuesta que no llega
en el umbral de cualquier metamorfosis.
Quizás la esperanza negó su existencia
en esos instantes fatales
cuando los sueños ya no son suficientes
para encender la brisa y el fuego.
Quizás… pero sólo son palabras.
Te has ido con tu voz, tu belleza,
tu sonrisa y tus veintiocho primaveras
a otra parte, a cualquier parte,
como paloma fugaz en la noche,
buscadora de estrellas, con ternura
en las manos, un montón de recuerdos
y un enigma sellando para siempre tus labios.
Te has ido como se va deslizando este otoño
hacia la niebla del olvido
porque así lo quisiste,
porque era tu vida y tu muerte
y nadie debe decirnos cuando, donde, como.
Te has ido y nosotros quedamos aquí,
sin tu voz, tu belleza, tu sonrisa
y sin tus veintiocho primaveras,
cara a la pared, desorientados
entre las alas de la incredulidad,
y nos preguntamos porqué
y nos seguiremos preguntando porqué.
Como en la canción de Bob Dylan
la respuesta, mi amiga, quizás esté en el viento
que esta tarde, otra vez,
me trae tu nombre
y tantos, tantos, recuerdos.
miércoles, 5 de noviembre de 2008
sábado, 1 de noviembre de 2008
BY OBAMA
Que a ilusión venza á decrepitude.
Que o color supere á tristura.
Que o diálogo predomine sobre á “manu militari”.
Que o sentido común teña mais peso que o medo e o racismo.
Que as ideas eclipsen ós peiteados
Que as verbas se impoñan os rifles.
Que a esperanza triúnfe sobre á resignación.
Que o futuro derrote ó pasado.
Tank you very much.
miércoles, 29 de octubre de 2008
UN CARREIRO NA PEDRA
viernes, 24 de octubre de 2008
LUIS ROSALES
Sempre gustei deste poema,
sobre todo por eses
dous últimos versos,
tan elocuentes,
tan verdadeiros,
tan meus.
AUTOBIOGRAFIA
Como el náufrago metódico que contase las olas
que le faltan para morir,
y las contase, y las volviese a contar, para evitar
errores, hasta la última,
hasta aquella que tiene la estatura de un niño
y le besa y le cubre la frente,
así he vivido yo con una vaga prudencia
de caballo de cartón en el baño,
sabiendo que jamás me he equivocado en nada,
sino en las cosas que yo más quería.
Luis Rosales (31/05/1910---24/10/1992)
martes, 21 de octubre de 2008
RAICES DO PASADO I: POLO MAR
esa chaira de nostalxias,
chégame o teu recordo
como unha vaga do pasado,
roxo, carnal, case salvaxe.
Voga o sol cara o ocaso
para debuxar a noite
e a foliada de estrelas
e que unha dorna de lembranzas
te rescate do silencio
e do naufraxio das medusas
e sentir outra vez o olor do teu corpo
os regueiros de sal que escorregan da cintura
e ese reflexo de coral nas meixelas.
E o mar, o teu mar, o que me empurra
a escribir versos no tridente de Neptuno,
a viaxar no lombo dos delfíns,
a deixar unha incompleta carta de amor
na porta da cova dalgunha serea.
Polo mar, polo teu mar, volves marchar,
caladamente como chegaches,
a deriva nas burbullas das ondas
ata que perdo a túa imaxe,
o teu recendo, a túa voz,
e a miña memoria
mar adentro,
mar adentro.
jueves, 16 de octubre de 2008
SI EU FOSE RICO, MOI RICO
1- Construiría un globo aerostático para viaxar. Esta teima téñoa dende que lía os tebeos do Capitán Trueno. Este con axuda dun vello sabio fixo un e viaxou nel por todo o mundo na compaña de Goliath e Crispín. Case sempre tiñan problemas coa aterraxe pero eles ían tirando.
2- Recorrería de punta a punta a Gran Muralla China, e xa que teño o globo faríao dende o aire que é mais doado que recorrela a pé e un ten unha mellor perspectiva.
3- Na década dos 90 axudei a fundar un equipo de fútbol afeccionado, o Deportivo Río Sil, que mal que ben aí segue na rexional lucense. Non o mercaría porque o equipo é de todos os que traballaron e traballan arreo para sacalo adiante, pero investiría nel os suficientes millóns para que tivese unhas instalacións caralludas e a plantilla deportiva suficiente para ir ascendendo de categoría ano tras ano ata xogar a liga de campións (os finolis chámanlle champions league, ou algo así).
4- Faría unha viaxe o espacio. Sei que me ía marear pero ten que ser a hostia ver a terra dende alá arriba.
5- Antes de que deixe de ser o inquilino de Casa Branca invitaría a Bush a unha festa para pegarlle unha patada (ou varias) nos collóns. Serían dadas cunha bota campeira con reforzo de aceiro na punta.
Sen dúbida esta última excentricidade sería coa que mais me divertiría. E como a ninguén lle amarga ser rico pásolle o encargo de seguir co xogo, por si lles presta, a Busto.Agolada, Ekis 1331, Ninsesabe e Rifo. E a calquera outro que se sinta aludido. Total, hai cartos para todos.
jueves, 9 de octubre de 2008
WESTER I: OS PROFESIONAIS
No ano 1966 Richard Brooks dirixiu este wester fronteirizo sobre catro mercenarios que son contratados por un millonario texano (Ralp Bellamy) para rescatar a súa dona (a turbadoramente bela Claudia Cardinale) secuestrada polo rebelde mexicano Raza (Jack Palance).
Este é o argumento, coa revolución mexicana como telón de fondo, pero a peli é moito mais ca eso: reflexa tamén o desencanto e a amargura dos protagonistas os que os avatares da vida leváronos a loitar a ámbolos lados da fronteira, a lealdade como un ben necesario cando te moves no gume da navalla, o pracer da aventura, as cousas que case nunca son como parecen, o conflicto entre o idealismo dos heroes románticos e o realismo cotián, a case indiferencia ante a morte porque esta é inevitable.
Nos papeis estelares dous pesos pesados de Hollywood, Lee Marvin e Burt Lancaster, acompañados por Woody Strode e Robert Ryan, este último quizais do mais frouxo do film.
O ritmo é trepidante cun guión axeitado aínda que na derradeira parte a secuencia dos feitos faise menos crible, un bo pulso narrativo e adecuada fotografía que por momentos converte a paisaxe (árida, dura, violenta) nun personaxe mais.
Un wester salpicado de diálogos ferintes, acertados, brillantes, que invitan a reflexión. Déixovos dous exemplos:
Bill (Burt Lancaster):- “Pode que so haxa unha revolución, desde sempre, a dos bos contra os malos. A pregunta é: ¿quen son os malos?
E no tiroteo final entre Bill e Raza teñen esta conversa:
Bill: - “Nada é para sempre, excepto a morte. Pregúntalle a Fierro, a Francisco, a todos aqueles do cemiterio dos homes sen nome.”
Raza: -“Todos eles morreron por un ideal.”
Bill: - “¿A revolución? Ah, cando o tiroteo remata entérranse ós mortos e os políticos entran en acción, e o resultado sempre é o mesmo: unha causa perdida.”
viernes, 26 de septiembre de 2008
O ÚLTIMO DÍA
Dende logo si se dera o caso eu pasaría todo o día facendo trasnadas: romper a cantazos o alumeado público, amosarlles a pirola as monxiñas, pedir préstamos bancarios para unha viaxe o mais alá, botar moreas de po de pica-pica no Corte Inglés, todo esto sen excluír o insulto verbal, a violencia física ou mesmo o uso indiscriminado de armas de fogo.
Pero cingámonos as preguntas en cuestión:
¿Que canción che gustaría escoitar?
Seguramente Los Pajaritos de María Jesús y su Inefable Acordeón: é tan repelente que habería que oíla por derradeira vez.
Na banda sonora da miña vida sempre hai un sitio para Rosendo, Springsteen, Sabina, Barricada, Bob Dylan .... Pero postos a escoller un quedaríame con Javier Krahe que me parece mais axeitado para a ocasión.
¿A que libro lle botarías un ollo?
Para ler escollería por razóns obvias algún relato breve, de Manuel Rivas ou de Borges por exemplo; algún artigo de Jose Luís Alvite tampouco estaría mal.
¿Con quen che gustaría falar?
Hai algunhas personas das que me gustaría despedirme especialmente. Non direi nomes, eles/elas xa o saben.
¿Que che gustaría comer?
Polbo á feira a esgalla ou un bo churrasco, ou as dúas cousas (un día é un día), abundantemente regado cun saboroso mencía de Amandi (¿a quen carallo lle importa xa si se supera a taxa de alcoholemia?).
¿Que farías e que che queda pendente por facer?
Fora do dito anteriormente non creo que me dera tempo a mais, así que vamos a deixalo así.
Pendentes quedan unha morea de cousas, quizais demasiadas : unha viaxe o Machu-Pichu, por exemplo; unha mágoa, porque seguramente ese último día as axencias de viaxes tiñan boas ofertas.
Para que non se rache a cadea teño que escoller a blogueiros/as que sigan o xogo. O azar, sempre inescrutable, quixo que foran por rigoroso orde alfabético: Carlos Sousa, Hadex, Mer, Pablo, e Zeltia.
Así que si len esto e aínda non fixeron o meme e queren e lles apetece e tumba que dálle e tal que sei eu, xa saben.
martes, 23 de septiembre de 2008
OUTRA VACA MAIS NO MILLO
O presidente das Novas Xeracións do PP madrileño, un tal Pablo Casado, dixo no seu discurso algunhas frases que non teñen desperdicio:
"Yo estoy convencido, de que la inmensa mayoría de jóvenes españoles son del Partido Popular, y aún no lo saben. Si es que en el pleno siglo XXI no puede estar de moda ser de izquierdas, pero si son unos carcas. Están todos los días con la guerra del abuelo, con las fosas de no sé quien, con la Memoria Histórica, con la.., con el aborto, con la eutanasia, con la muerte.... cantando la internacional. Pero si la Internacional se cantaba cuando el comunismo dejó cien millones de muertos en el año... en el siglo pasado, pero qué es esto por favor!!. Los modernos somos nosotros. Nosotros no idolatramos asesinos como el Che Guevara. Idolatramos mártires como Miguel Ángel Blanco."
Podedes escoitalas aquí:
Vaiamos por partes.
Ou sexa que a inmensa maioría da xuventude de España é do PP. Eles non o saben pero son do PP. Son do PP aínda que estean afiliados o PSOE, o Bloque ou o PNV, aínda que sexan apolíticos. Ou sexa, son gilipollas que é o que no fondo parece querer dicir. Pois vai ser que non: nin do PP nin gilipollas. Faltaría mais.
Fala da guerra do avó como si fora unha tira de cómic coas batallas do “Abuelo Cebolleta” e non unha guerra civil que causou mais de medio millón de mortos.. Fala das “fosas de no se quien”. Mire Sr. Casado esas fosas as que vostede se refire con tanto desdén, con tanto desinterese e desprezo, son fosas de persoas que tiñan nome e apelidos, unha vida por diante que lles truncaron salvaxemente, que tiñan pais, fillos, familia. E os seus descendentes teñen todo o dereito do mundo a saber onde están enterrados, a recuperar os seus corpos, a reivindicar a súa memoria. E hai que ser moi insensible e moi miserable para non recoñecer ese dereito independentemente da afiliación política de cada quen.
Despois por non sei que estraña asociación de ideas (quizais debido o recente estreo da peli de Steven Soderbergh) falou do Che, ó que parece ser que non idolatra porque foi un asasino.
Como é frecuente neste partido vese con facilidade a palla no ollo alleo pero non a trabe no propio. Gustaríame oír o Sr. Casado criticar e condenar con igual vehemencia a figura de Francisco Franco que como todo o mundo sabe (menos quizais os dirixentes do PP) foi un golpista que se rebelou contra un goberno democraticamente elixido, que arrastrou a España a 40 anos de dictadura e que, aínda despois de rematar o conflicto, ten sobre a súa conciencia moitísimos mais mortos dos que poida ter o Che.
Pero sobre este noxento e criminal personaxe que eu saiba ningún dirixente do Partido Popular levantou a mais mínima crítica. E estou por apostar a que o Sr. Casado tampouco o fará. O peor ata ten un retrato seu na habitación e lle rende pleitesía tódolos domingos e festas de gardar.
Haberá que seguir con atención a carreira política deste cachorro pepero que seguro que nos seguirá obsequiando con barrabasadas e incontinencias verbais como as anteriores. Dende logo no partido mestres nos que fixarse non lle faltan.
sábado, 13 de septiembre de 2008
DON ERRE QUE ERRE
A finais de agosto dixo: “Yo nunca me voy a arrepentir de la foto de las Azores. “No me arrepiento en absoluto porque fue el momento histórico mas importante que ha tenido España en 200 años”.
¿E quen estaba na foto esa? O pistoleiro tonto de Bush, o maiordomo disciplinado de Toni Blair, Barroso que facía de anfitrión submiso, e un home con bigote, baixiño el, cunha función que supoño sería algo así como de bufón recollepelotas. Vaia tropa!!
A foto e o momento si que foron importantes, pero da historia universal da infamia. O resultado: unha guerra ilegal, inxusta e absurda que causou centos de miles de mortos, que deixou un pais completamente esfarrapado, que fixo medrar a forza do terrorismo internacional e a tensión en Oriente Medio; en resumo, un mundo mais inseguro.
Case todos os que daquela apoiaron a acción militar (baseándose nas mentiras argalladas polos EEUU: armas de destrucción masiva inexistentes, relación de Sadam Hussein con Al Qaeda falsa) agora recoñecen o seu erro. Quedan algúns testáns emperrenchados en “sostenella e non enmendalla”.
Aznar é un deles. Este home non ten remedio.
martes, 9 de septiembre de 2008
PROBA DEFINITIVA
Xa Aristóteles (século IV a.C.) escribiu argumentos que así o demostraban e elaborou unha teoría astronómica o respecto, argumentos que retomaría e ampliaría Ptolomeo no século II para defender a forma esférica do noso planeta. 200 anos a.C. Eratóstenes calculou a súa circunferencia cunha precisión asombrosa para aquela época.
Pero faltaba a proba definitiva e mira por onde esta atópase na praza do Concello de Sober. Estes dous letreiros serven non só para demostrar categoricamente unha teoría científica senón tamén para confundir os conductores foráneos que non saben por onde coller e ante as dúbidas rematan por preguntarlle a algún viandante. O sentido común lévaos (e eso di moito o seu favor) a confiar mais nas indicacións dos veciños que nos paneis informativos da administración.
viernes, 15 de agosto de 2008
domingo, 10 de agosto de 2008
IN MEMORIAM, MARÍA
Durante 15 días pelexou na UCI contra o postoperatorio dunha peritonite, unha vesícula desfeita, un fígado que non traballaba ben, unha tensión descontrolada, unha infección empeñada en medrar progresivamente.
Loitou con tódalas súas forzas porque o instinto de supervivencia segue a ser moi forte en nós. Houbo días en que parecía que podía gañar esa partida, pero o final venceu o mal, tan metódico, tan persistente el.
Loitou como xa loitara o longo da súa vida, acostumada a moverse en épocas difíciles: os anos da posguerra foron duros, cartilla de racionamento, economía de supervivencia, falta de estudios; dúas veces viúva como si a morte tivera especial querencia por roldar o seu carón. Agora tiña estabilidade económica e sentimental, os días transcorrían monótonos pero pracenteiros, penso que era moderadamente feliz.
Quedounos pendente dúas viaxes a Ourense e Santiago, un xantar na pulpería dos Chaos e unha conversa (acompañada, seino, de consellos pola túa banda) sobre a miña desordenada e solitaria existencia.
Neste vida non puido ser. Polo menos o da conversa terá que ser na outra, María, terá que ser na outra.
miércoles, 9 de julio de 2008
NOITES DE SUBASTADO
O subastado: un xogo iniciático que igual co xadrez ten algo da maxia do Medievo; catro cabaleiros enfrontándose o destino sobre un tapete verde; catro cabaleiros a procura do Santo Graal á beira da saia curta e a melena loura da sota de espadas.
O subastado: o tute elevado a enésima potencia onde un máster en psicoloxía e o atrevemento ás veces poden máis que tres briscas e seis trunfos. Trátase de saber ata onde podes chegar ti e ata onde está disposto a chegar o contrario.Esnafrarse significa pagar a rolda de cervexas e cubalibres, que é o mesmo que perder o cabalo, o castelo e o reino.
O xogo do subastado como a continuación do xogo da vida; filosofía de chigre, tinto e chisqueiro; os xogadores, mergullados na partida, están máis alá da fronteira, noutro mundo e quizais tamén noutro tempo; as mentes concentradas nunha soa idea e se lle quitas as corenta ó que quedou coa subasta un lóstrego racha o corazón mesmo da Vía Láctea.
Hai lugares máxicos, telúricos, onde unha estraña forza parece percorrer o chan e as canles subterráneas. Stonehenge, a chaira de Gizeh en Exipto, a illa de Pascua, son algúns deses lugares e mais preto de nós a Catedral de Santiago de Compostela. Teño para min que si houbo en Sober un sitio onde ás veces se deron esas características ese foi a cantina do Regalado cada venres pola noite.
A cantina cerrou xa hai anos. Estou escribindo de cousas irrecuperables agás para o recordo. Pero daquela estaban nunha mesa, puntuais como cravos, Xosé Ramón, Xosé Antonio , Parola e Paco, dous contra dous, fieis o ritual. E Verao, Rivas, Bernardino; o xesto sosegado e profundo do Pía contrastada coa mirada bulideira de Buxín. E Alfonso apoiado na parte interior da barra enchendo os vasos, cando o que de verdade quería era estar no outro lado, ser un xogador máis (cousa que facía en canto tiña ocasión), outro acólito prendido de liturxia e do colorido dos naipes de Don Heraclio Fournier.
E por alí apareciamos de cando en vez o Pepiño Da Lama e máis eu: dous cabaleiros errantes vindo de cadanseu mundo, pero os dous perseguindo soños, como Quixotes nun tempo sombrío.
As horas pasaban entre amigos e teño marchado cando xa clarexaba: era como se saíras a outro planeta. Nalgunha daquelas noites penso que fun feliz.
Por eso o conto agora para dalgunha maneira deixar constancia de que fai uns cantos anos uns homes debullamos o tempo e burlamos a noite entre as reviravoltas de 40 cartas. Quizais sen sabelo tamén daquela estabamos escribindo a historia.
lunes, 30 de junio de 2008
Sen billete de volta
que ten que rachar con todo. E, por riba, aínda é luns.
Agora
cando xa non quedan cómplices na barricada
nin un as na manga agochado,
cando os paraísos
están en perigo de extinción
neste planeta dominado pola avaricia,
neste caos de máscaras e sumidoiros,
de chemineas, velenos,
buguinas entolecidas,
cordilleiras de cemento,
rañaceos da frustración,
agora, digo,
vestireime de escuro
e, sen billete de volta,
sairei a desgarrar a néboa coas mans,
buscarei de vagar
as estradas mais estreitas,
os furanchos mais perdidos,
as aldeas mais illadas
e nalgún lugar anónimo
onde ninguén me coñeza,
onde para todos sexa un estraño,
unha sombra, a penas eso,
un murmurio, a penas nada,
quizais poda atopar un recanto
no que por un momento
me sinta un pouco feliz.
viernes, 20 de junio de 2008
MEME: PASSION QUILT
Puxen a palabra Quilt no traductor e saíume edredón e aínda entendín menos. Confeso que estiven a piques de sacar unha foto da roupa da cama. O final, creo que con bo criterio, puxen esta outra (unha vista, algúns xa vos decatariades, do canón do Sil na Ribeira Sacra) que me lembra a infancia, esa época de xogos e ilusións que quizais nunca debéramos superar.
Algunhas tardes cando era rapaz ía por carreiros que atravesaban devesas e toxais (que hoxe xa están intransitables) e chegaba a ladeira do monte de Barantes a unha zona chamada Reboredo. Alí sentábame nun penedo, entre carpazas e uces, e deixaba pasar o tempo ollando a natureza salvaxe e fermosa que me rodeaba: o canón do Sil en todo o seu esplendor, un mundo penedío de formas singulares e caprichosas, mitoloxía xeolóxica aloumiñando os sentidos e a imaxinación do neno que se desborda a procura de covas e tesouros agochados; algunhas viñas espalladas pola ribeira, Lobeiras, Emparadeada, o regato do Cachufeiro; ladeiras escarpadas, socalcos tecidos polo home as veces desafiando a mesma lei da gravidade, e o río Sil mais abaixo como unha fronteira onde o Casiano amarraba a súa barca de caracocha de castiñeiro como un xoguete fráxil e prohibido. Mais alá estaba Ourense e os “caldelaos rabudos”, regueiros que baixaban impetuosos e o Mosteiro de Santa Cristina regalando serenidade entre as árbores. Era fermoso deixar pasar o tempo así.
Daquela nada sabía das opas hostiles, dos atascos en hora punta, da dinámica de fluxos, da xeopolítica, da disfunción eréctil, das hipotecas. Tiña moitos soños e as únicas preocupacións era gañar o partido de fútbol do domingo ou as carreiras de bicicletas.
De cando en vez volvo a ese mundo e séntome nun penedo. As viñas fóronse abandonando case todas, onde antes medraban cepas agora prosperan silvas, fentos, xestas e sobreiras, e os antigos carreiros que tanto saben de cestos de uvas, de feixes de leña, de suor e faladoiros, están engulidos pola vexetación. Mais a vista segue a ser fermosa, o canón segue amosándonos a súa agreste fisionomía e o Sil segue alá abaixo coma sempre, un pouco mais orfo, eso si, porque xa hai anos que a barca de caracocha de castiñeiro do Casiano non está amarrada a súa beira.
domingo, 15 de junio de 2008
RAMONCÍN E TOP MANTA
Pois ben, a información que se nos ofrece na contraportada con respecto a duración das cancións do DVD é falsa. Exemplos:
Marica de terciopelo: segundo a contraportada dura 11, 28 m; duración real: 3, 01m.
Blues para un camello: segundo a contraportada dura 2,08 m; duración real: 1, 34 m.
Rock and roll duduá: segundo a contraportada dura 3, 26 m; duración real: 2,31 m.
Chuli: segundo a contraportada dura 2,08 m; duración real: 1,07 m.
As oito primeiras cancións debían durar 35,56 m. En realidade duran 23, 56 m. ¿Onde están os 12 minutos que faltan? Xa non quixen seguir contabilizando o tempo das outras cancións.
O certo é que me sinto estafado. Pode que estes fallos haxa que computarllos a casa editora (neste caso EMI) pero sorpréndeme que Ramoncín ( tan a favor da honestidade, tan adaíl do xogo limpo, tan crítico coa piratería, tan en contra da picaresca) non controle e supervise estes detalles. Porque neste caso quen engana é el. Xa se sabe, na casa do ferreiro coitelo de pao.
Se fora agora mercábao no top manta. Eses minutos seguirían faltando pero polo menos sairíanme moito mais baratos.
jueves, 5 de junio de 2008
LENDO A GARCÍA LORCA
Mentres relía a escolma decateime de que hoxe cúmprense 110 anos do seu nacemento. Federico naceu en Fuente Vaqueros, Granada, en 1898 e co paso do tempo será considerado como un dos máximos expoñentes da poesía española do século XX e un dos mais grandes dramaturgos.
É a súa unha poesía rica en metáforas (empregadas dunha forma moi persoal, atrevida e mesmo insólita) que soubo combinar perfectamente con elementos tradicionais como o folclore, a tradición andaluza e mora, a música popular, ou o universo xitano o que envolveu dun aura de romanticismo; poesía cargada de colorido e musicalidade que mestura elementos populares e vangardistas; poesía expresiva na que latexa un sentimento tráxico da vida.
Do seu paso por Norteamérica deixounos “Poeta en Nueva York” onde agroma con forza a denuncia social e o surrealismo. Versos de angustia e horror ante paisaxes desolados, unha crítica desgarrada da sociedade impersoal e mecanizada das grandes urbes, promotoras das inxustizas sociais.
Cento dez anos se cumpren hoxe do nacemento de García Lorca, o home que escribiu “En la bandera de la libertad bordé el amor mas grande de mi vida”; o home o que asasinaron as hordas franquistas en agosto do 36 por “rojo y maricón”, quizais tamén por ser poeta.
LA AURORA (de Poeta en Nueva York)
La aurora de Nueva York tiene
cuatro columnas de cieno
y un huracán de negras palomas
que chapotean las aguas podridas.
La aurora de Nueva York gime
por las inmensas escaleras
buscando entre las aristas
nardos de angustia dibujada.
La aurora llega y nadie la recibe en su boca
porque allí no hay mañana ni esperanza posible.
A veces las monedas en enjambres furiosos
taladran y devoran abandonados niños.
Los primeros que salen comprenden con sus huesos
que no habrá paraíso ni amores deshojados;
saben que van al cieno de números y leyes,
a los juegos sin arte, a sudores sin fruto.
La luz es sepultada por cadenas y ruídos
en impúdico reto de ciencia sin raíces.
Por los barrios hay gentes que vacilan insomnes
como recién salidas de un naufragio de sangre.
GACELA DEL AMOR IMPREVISTO (de Diván del Tamarit)
Nadie comprendía el perfume
de la oscura magnolia de tu vientre.
Nadie sabía que martirizabas
un colibrí de amor entre los dientes.
Mil caballitos persas se dormían
en la plaza con luna de tu frente,
mientras que yo enlazaba cuatro noches
tu cintura, enemiga de la nieve.
Entre yeso y jazmines, tu mirada
era un pálido ramo de simientes.
Yo busqué, para darte, por mi pecho
las letras de marfil que dicen siempre,
siempre, siempre: jardín de mi agonía,
tu cuerpo fugitivo para siempre,
la sangre de tus venas en mi boca,
tu boca ya sin luz para mi muerte.
viernes, 30 de mayo de 2008
NON CORRAS
Os nosos antergos tiñan outra relación co tempo, mais sosegada, mais levadeira, mais práctica. Eles sabían que os sendeiros das aldeas hai que percorrelos a modiño, disfrutalos de vagar. Cada pedra ten detrás unha historia (e os pousadoiros moitas), cada recuncho pode agochar un segredo, en cada sombra pódese e débese votar unha parolada.
Xa que logo non está de mais poñer este sinal que nos lembra que andar á carreira polos carreiros non é nada bo, e que o tempo só é ouro si o sabemos aproveitar despacio.
As fotos foron tomadas este domingo pasado no pobo ribeirán de A Barca (no concello de Sober, a carón mesmo da confluencia dos ríos Sil e Cabe) onde perdura unha íntima harmonía entre os homes e a nai terra e onde, si a conxunción astral é propicia, aínda se poden pescar troitas máxicas.
sábado, 17 de mayo de 2008
DÍA DAS LETRAS GALEGAS
eu fáloa porque si, porque me gusta,
porque me peta e quero e dáme a gana
porque me sae de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
o ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sen raíces
que o pór a garabata xa non saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
falar a fala nai,
a fala dos avós que temos mortos,
e ser,co rostro erguido,
mariñeiros, labregos da linguaxe.
remo e arado, proa e rella sempre.
Eu fáloa porque si, porque me gusta
e quero estar cos meus, coa xente miña
preto dos homes bos que sofren longo
unha historia contada noutra lingua.
Non falo prós soberbios,
non falo prós ruíns e poderosos,
non falo prós finchados,
non falo prós estúpidos,
non falo prós baleiros,
que falo prós que aguantan rexamente
mentiras e inxustizas a cotío;
prós que súan e choran
un pranto cotián de bolboretas,
de lume e vento sobre os ollos nus.
Eu non podo arredar as miñas verbas
de tódolos que sofren neste mundo.
E ti vives no mundo, terra miña,
berce da miña estirpe,
Galicia, doce mágoa das Españas,
deitada rente ao mar, ese camiño...
viernes, 16 de mayo de 2008
NA DEFENSA DO NOSO IDIOMA
As persoas asinantes da presente declaración, somos autoras e autores de blogues galegos, que suscribimos voluntaria e libremente esta iniciativa e que publicamente MANIFESTAMOS:
O noso completo e activo compromiso coa lingua galega, como principal alicerce da nosa identidade colectiva como pobo así como a nosa preocupación perante a situación que esta vive na actualidade.
Entendemos a Rede como unha canle con importantes potencialidades para a expansión en usos do noso idioma que deben ser aproveitadas, e avogamos porque o galego sexa tamén a lingua vehicular das/os galegas/os en Internet. Apoiamos tamén a reivindicación dun dominio propio en internet para Galiza.
Expresamos o noso total rexeitamento perante todo ataque contra o galego, independentemente de quen proveña, e particularmente no caso de entidades que declarándose defensoras dun presunto, mais falaz, bilingüísmo incorren en ser de facto unha manifestación do auto-odio.
Reclamamos o noso dereito a vivir con completa normalidade na lingua que é propia de Galiza, tendo garantido plenamente o noso dereito a empregala en todos os eidos da nosa vida.
Adherímonos colectivamente ao manifesto “Polo dereito a vivirmos en galego” d’A Mesa pola Normalización Lingüística.
Chamamos á cidadanía galega, especialmente á mocidade, a participar na manifestación nacional en defensa do noso idioma, que baixo o lema “Polo dereito a vivirmos en galego” convoca A Mesa pola Normalización Lingüística, e que terá lugar o vindeiro domingo 18 de maio, na cidade de Compostela, e que partirá ás 12h da Alameda.
viernes, 9 de mayo de 2008
HOUBO UN TEMPO EN QUE FOMOS NENOS
en que os nosos soños
eran limpos e sen fronteiras.
O abrente espallábase xeneroso
polos carreiros abertos
cheos de orballo,
onde agroman silvas e ameneiros.
Xogábamos ceibes como andoriñas
e os lameiros e os regatos
coñecían as nosas pelexas
e os nosos horarios.
Houbo un tempo
en que inventábamos o mundo
e ese mundo era grande,
fermoso, de moitas cores.
Non había portas pechándonos
o voo nin a imaxinación.
Cun balón nos pés
e uns calzóns curtos
podíamos ser Quini ou Santillana,
fartarnos de meter goles
e gañar diñeiro dabondo.
Houbo un tempo
en que coñecíamos
os segredos dos paxaros,
o poder dos tiracoios,
o medo no fondo das carballeiras,
as lendas de tesouros agachados,
os atallos para chegar cedo
a calquera sitio.
Tratábase de correr, de vivir,
de enchouparse de flores,
de tardes espreguizándose o sol.
Houbo un tempo
en que cada día era distinto,
cada amencer un novo reto
e a escola tiña algo lúdico.
Fervíanos o sangue o achegarse
certas datas do ano:
as festas do pobo, o Nadal,
a matanza na casa dos primos.
Falar a berros gustábanos.
Eramos felices
e o demais non importaba.
Houbo un tempo
en que fomos nenos.
Agora non o somos.
Agora os soños son pesadelos,
as fronteiras érguense arrepiantes,
a rutina véncenos cada día,
perdemos a liberdade das carballeiras
e os paxaros morren nas sebes
por mor dos fertilizantes.
Agora escribimos e-mails,
coleccionamos préstamos,
temos videoxogos, lumbalxia, colesterol,
facemos números para chegar
a fin de mes sen moitas débedas.
E, ás veces, estando a soas
buscamos polos recantos
un anaco da nosa infancia
e o non atopala
unhas bágoas orfas
esvaran polas meixelas
e acaban esfachándose
contra o parqué
do noso piso alugado.
sábado, 3 de mayo de 2008
CAIXA DE CORREOS (II)
A foto foi tomada na parroquia de Oleiros, en Riveira.
sábado, 26 de abril de 2008
SEN MOTIVO APARENTE
miércoles, 16 de abril de 2008
A FESTA DA TORTURA
Eu son antitaurino. Cústame entender que a xente de ben disfrute e aplauda co sufrimento gratuíto e desmesurado dun animal o que se tortura ata a morte, e que non naceu para morrer na praza, como din algúns gilipollas, senón para correr e rebrincar ceibe polas fragas e devesas do noso país.
Vale que é unha tradición moi antiga que empezou na época dos romanos e seguiu o longo dos séculos. Pero as tradicións que son absurdas, crueis, salvaxes, inxustas e denigrantes, hai que erradicalas canto antes.
Veca dicía que debería de estar prohibido o toreo; eu estou dacordo. Pois ben, xa durante o mandato de Carlos III unha iniciativa para civilizar as costumes do pais desembocou na promulgación da Real Orden de 23 de marzo de 1778 na que se prohibía as corridas de touros en todo o reino, exceptuando aquelas destinadas a sufragar algún gasto de utilidade pública ou con fins benéficos.
Por aquel entón Gaspar Melchor de Jovellanos, unha das mentes mais preclaras da súa época escribiu na “Memoria para el arreglo de la policía de los espectáculos y diversiones públicas, y sobre su origen en España”,un texto que malia o tempo pasado segue a ter plena vixencia e polo tanto reproduzo aquí.
“La lucha de toros no ha sido jamás una diversión, ni cotidiana, ni muy frecuentada, ni de todos los pueblos de España, ni generalmente buscada y aplaudida. En muchas provincias no se conoció jamás; en otras se circunscribió a las capitales, y dondequiera que fueron celebrados lo fue solamente a largos periodos y concurriendo a verla el pueblo de las capitales y tal cual aldea circunvecina. Se puede, por tanto, calcular que de todo el pueblo de España, apenas la centésima parte habrá visto alguna vez este espectáculo. ¿Cómo, pues, se ha pretendido darle el título de diversión nacional?Pero si tal quiere llamarse porque se conoce entre nosotros desde muy antiguo, porque siempre se ha concurrido a ella y celebrado con grande aplauso, porque ya no se conserva en otro país alguno de la culta Europa, ¿quién podrá negar esta gloria a los españoles que la apetezcan? Sin embargo, creer que el arrojo y destreza de una docena de hombres, criados desde su niñez en este oficio, familiarizados con sus riesgos y que al cabo perecen o salen estropeados de él, se puede presentar a la misma Europa como un argumento de valor y bizarría española, es un absurdo. Y sostener que en la proscripción de estas fiestas, que por otra parte puede producir grandes bienes políticos, hay el riesgo de que la nación sufra alguna pérdida real, ni en el orden moral ni en el civil, es ciertamente una ilusión, un delirio de la preocupación. Es, pues, claro que el Gobierno ha prohibido justamente este espectáculo y que cuando acabe de perfeccionar tan saludable designio, aboliendo las excepciones que aún se toleran, será muy acreedor a la estimación y a los elogios de los buenos y sensatos patricios.”
Efectivamente, estas excepcións fóronse retirando e en 1790, a “Real Provisión de los señores del Consejo” non só prohibía as corridas senon tamén calquera celebración que tivera o touro como protagonista como por exemplo “el abuso de correr por las calles novillos y toros que llaman de cuerda, así de día como de noche”.
E en 1805, un real decreto de Carlos IV reiteraba a abolición das corridas de touros no só en España senón tamén nos territorios de ultramar.
A ver si toman nota estes politiquillos de tres o cuarto que nos malgobernan, por unha vez aprenden da historia para ben, e volven a prohibir este espectáculo cruel e vergoñento que non debería darse nos albores do século XXI.
Ata a mesma Igrexa (por unha vez vou falar ben dela) criticou estas prácticas e no ano 1567 o Papa Pío V na bula De Salutis Gregis Dominici pedía a abolición das corridas de touros nos reinos cristiáns, ameazando coa excomunión os que as apoiaban. En 1585, Sixto V fixo o mesmo. Xa antes, un concilio de Toledo en 1565 declarounas como “muy desagradables a Dios”. Sen remontarnos tan lonxe no tempo en 1920 o secretario do Estado Vaticano, cardenal Gasparri declarou que "la iglesia continúa condenando en alta voz, tal como lo hiciera el papa Pío V, estos sangrientos y vergonzosos espectáculos".
Por certo, andou e anda a rede alporizada polo caso dun tal Vargas Habacuc, suposto “artista” costarricense, que prendeu un can nunha exposición súa en Managua e, sen comida nin auga, deixouno alí ata que morreu de fame. E despois cualificou este feito como arte. E todos sentimos vergoña e noxo.
O toreo en España é un caso similar: a utilización abusiva dun animal o que se conduce á morte por medio do sufrimento. Xa que o proceso é o mesmo a reprobación debería ser idéntica.
Por certo tamén, que foi o propio PSOE o que xa na época da democracia terminou por legalizar e fomentar a barbarie taurina polo Real Decreto 176/1992, “ en atención a la tradición y vigencia cultural de la fiesta de los toros”. ¿Qué tradición?, ¿qué cultura?, ¿qué festa?
!Que ostias merecian! Os do PSOE, e en sentido coloquial, digo.
miércoles, 9 de abril de 2008
OS BARXAS
Ós que os horarios laborais nos complican a vida e ademais non gustamos da cociña nin de rebumbio de potas e tixolas, préstanos un sitio así onde comer tranquilo. Un sitio onde tes un trato familiar, mesa reservada, boa cociñeira, prato do día variado con calidade e racións abundantes, a profesionalidade e dilixencia de Jorge, a simpatía co sorriso sempre a flor de pel de Mayte, zona de fumadores e non fumadores, limpeza e ambiente agradable, atención rápida, e todo eso por só 7, 50 €. Tiña que haber unha lei que prohibira cerrar a sitios así.
Agora ando a procura doutro lugar por esa zona onde comer ben e sentirme cómodo. Algo atoparei pero xa nada será o mesmo.
viernes, 28 de marzo de 2008
AUSENCIA
facendo equilibrios entre a escuridade.
Sarabia con forza e os berros
estalan sempre mais cerca;
coitelos afiados no medio das ruínas,
o xabre esmagando as camelias
que con agarimo vimos medrar.
A esperanza, o desexo,
son curtos intervalos de tempo.
Esa foto, os bicos de media noite,
a cama compartida, aquela luz,
están nese lugar
onde xa nada ten sentido
e que por eso descoñecemos.
Non direi en voz alta o teu nome
nin o que sinto agora.
Ficarei só e calado
asomado a bufarda da tristura,
á beira destes días de estrañeza,
á beira dun leito baleiro e insomne
e un faiado onde se agochan medos antigos,
á beira de estrelas con resaca
nesta república da noite,
peneirando un curso de amor a distancia
que nunca fun quen de superar.
martes, 18 de marzo de 2008
POLBOS CON OVNIS
miércoles, 12 de marzo de 2008
TEMPESTADE
jueves, 6 de marzo de 2008
ESPAÑA, APARTA DE MIN ESTE CALIZ
Agora entendo porque os do PP din que hai que reformar o sistema educativo. Obviamente, con Rajoy non funcionou.
E si a esto engadimos que nalgúns asuntos se deixa asesorar polo seu primo (o do cambio climático) apaga e vámonos.
De vista tampouco anda moi ben e non o digo polas gafas. Lembrarédesvos de canto confundiu con “hilillos de plastilina” o regueiro negro e noxento que saía do Prestige.
Do insulto permanente como forma de facer oposición, do pesimismo exacerbado, da mentira, da xenofobia, do recorte de libertades, do desprezo polas institucións democráticas, de “ se rompe España”, do odio os nacionalismos, da utilización partidista e repugnante do terrorismo, de todos estes feitos, que son a súa alforxa política o longo destes últimos anos, case mellor non falar.
Que o domingo os votos nos libren deste elemento retrógrado e perigoso no poder. Amén.
miércoles, 27 de febrero de 2008
ALGO PERSOAL
Ultimamente cada vez que escoito esta canción do mestre Serrat lémbrome de Aznar, Rajoy, Acebes, Zaplana, Esperanza Aguirre, Mayor Oreja ... ¿Por qué será?
miércoles, 20 de febrero de 2008
ROSENDOMANÍA
Daquela Rosendo Mercado viña de publicar o seu oitavo traballo en solitario “Listos para la reconversión”. 12 anos despois segue dando caña e segue a ser ese rockeiro legal e incombustible. Esto é o que escribín aquela noite na barra do bar o rematar o concerto, xusto despois de pedirlle o camareiro un cubata de ron, bolígrafo e papel, mentres os colegas ían saíndo a enfrontarse co aire frío da noite e no local aínda levitaban as esencias do rock do madrileño.
Sales y cantas como un resorte
rockero de Carabanchel;
tus melenas, bandera al viento,
la honestidad a flor de piel.
Hijo del barrio y su alambrada
detrás de una guitarra está el placer,
unas cañas en el bar de siempre,
los amigos de la niñez.
Hiciste un hogar de la carretera,
del rock and roll oro de ley,
de tus canciones himnos urbanos,
la rebeldía contra el poder.
Esta noche tu música incendia el aire.
Esta noche todo es rock en el Berbés.
martes, 12 de febrero de 2008
JULIO CORTAZAR
“Nunca quise mariposas clavadas en un cartón; busco una ecología poética, atisbarme y a veces reconocerme desde mundos diferentes, desde cosas que solo los poemas no habían olvidado y me guardaban como viejas fotografías fieles. No aceptar otro orden que el de las afinidades, otra cronología que la del corazón, otro horario que el de los encuentros a deshora, los verdaderos.”
PARA LEER EN FORMA INTERROGATIVA
Has visto
verdaderamente has visto
la nieve los astros los pasos afelpados de la brisa
Has tocado
de verdad has tocado
el plato el pan la cara de esa mujer que tanto amás
Has vivido
como un golpe en la frente
el instante el jadeo la caída la fuga
Has sabido
con cada poro de la piel sabido
que tus ojos tus manos tu sexo tu blando corazón
había que tirarlos
había que llorarlos
había que inventarlos otra vez.
BLACKOUT
Si ves un perro cerca de una tumba
huye del helicóptero: ya nieva
la delicada muerte por trituración, asalto
del vacío, los ojos reventados porque así
es el cobalto, es el hidrógeno.
Soldadito de plomo, de chocolate, corre
a buscar un refugio: quien te dice
que el perro no te cede su casilla,
son tan tontos los perros.
Y si no, está la tumba:
echa a patadas a ese muerto, abrígate
con lo que quede, trapos, tierra, huesos.
(No olvides nunca el Reader’s Digest,
hace pasar el rato, es instructivo.)
NOCTURNO
Tengo esta noche las manos negras, el corazón sudado
como despues de luchar hasta el olvido con los ciempiés del humo.
Todo ha quedado allá, las botellas, el barco,
no sé si me querían y si esperaban verme.
En el diario tirado sobre la cama dice encuentros diplomáticos,
una sangría exploratoria, lo batió alegremente en cuatro sets.
Un bosque altísimo rodea esta casa en el centro de la ciudad,
yo sé, siento que un ciego esta muriéndose en las cercanías.
Mi mujer sube y baja una pequeña escalera
como un capitán de navío que desconfía de las estrellas.
Hay una taza de leche, papeles, las once de la noche.
Afuera parece como si multitudes de caballos se acercaran
a la ventana que tengo a mi espalda.
El pibe Córtazar es macanudo, che.
martes, 22 de enero de 2008
DULCE AMOR (VICTORIANO CREMER NO RECORDO)
Las cosas suceden así,
sencillamente.
Vuelven del trabajo
con sabor de cal viva entre los dientes.
La esposa les contempla con costumbre.
-¿Quién dice amor si la palabra estalla?-
Y cojen del pan,
como si fuera barro y arena,
un puñado tan solo.
(Es pan de pobres, desalado y negro
y triste como el silencio de la casa toda.)
Y se marchan.
La esposa les oye cerrar la puerta,
pero no dice nada. ¡Está tan cansada...!
Prefiere aquella soledad con olor de abandono.
Pudiera recordar su juventud y dormir.
Pero ¿quién sueña o duerme?
Los pobres no recuerdan;
mueren como las piedras roídas de las murallas.
Ellos, en tanto, beben
un agrio vino con sabor de azufre;
y si ríen y gritan y golpean
es porque -¡Dios, qué vida!-
da rabia beber sin alegría.
Acaso entonces lleguen hombres
de esos que velan por la paz de las familias,
y les hablen del dulce amor de las esposas
y del descanso junto al fuego,
escuchando, por la radio, una bella canción,
mientras los niños buscan en el Atlas
países coronados de yedras o corales.
Si esto sucede, gritan con mas fuerza
y beben más vino agrio con sabor a azufre,
hasta que ya no saben donde tienen los ojos,
ni por qué les duele el corazón.
Les arrojan con prisa.
La calle es larga y, en el firmamento,
las estrellas relucen.
Regresan a casa - ¡oh, dulce hogar!- llorando.
La esposa les contempla con costumbre.
¿Quién dice amor, si la palabra estalla?
Victoriano Cremer