jueves, 17 de abril de 2014

QUERENZAS (SEN DESVARÍOS)


Graffiti que os nen@s de Sober fixeron co gallo do Día da Poesía



Quérote
e dígocho así, a queimarroupa.
Coma un disparo.

-------------------------------

Quérote, díxenche,
e unha onda de calor
inundou a casa, 
saíu á rúa
e espallouse en segundos pola cidade.
O home do tempo
non soubo explicar tan estraño fenómeno.

Poemas do libro "Territorios estraños".

jueves, 3 de abril de 2014

PRESENTACIÓN DE "TERRITORIOS ESTRAÑOS", POR PAULA VERAO




Esta é a presentación que Paula Verao fixo de "Territorios estraños" 
o 26 de marzo en Sober



Territorios estraños, a voz lírica-lúdica-libre do Sandoval da Riba. 
(Presentación de Territorios estraños (2013), de Ramón Sandoval en Sober. Os entrecomiñados son tirados da obra.)

Nos anos 90, dicir Sandoval naquel Sober en decadencia demográfica e social era case falar dun mito: o Sandoval do fútbol, o carteiro rockeiro, un poeta!

Personaxe mítica o Sandoval, o da melena negra alborotada, como míticos son os micro-mundos que recrea nas súas pezas literarias, nas que unha cantina de Viloriz pode ser un antro máis glamuroso que calquera pub londinense, onde a serie “CSI Las Vegas” está a altura intelectual de Bertol Brecht ou o “polígono de Monforte de Lemos” ten o encanto sensual dos moteis de carretera estadounidenses.

A poesía do Sandoval vén coma dunha ponla perdida da cultura da Movida dos 80  – a de verdade, non á edulcorada da progresía-; sabe a whiskie (“de garrafón”) apurado en tascas de madrugada, cun lonxano eco das carpazas da ribeira da Somoza e do Castriño; cheira a borralla de Cinseiro (“de cigarros negros”) en habitacións de libros apiñados e álbums de clásicos de Rock confundidos co “póster do Che”.

A poesía do Sandoval soa a música (dos Stones, de Manolo Tena…), porque poesía e música van moi parellas na obra do da Arriba, que mesmo parece estar escribindo a priori letras de cancións, cal trobeiro medieval compoñendo pezas para que sexan cantadas por quen saiba e que así, pasadas polo filtro da arte musical, sexan outro medio de chegar á amada, un dos motivos centrais da súa obra.

A poesía do Sandoval é coma un “esconxuro”, coma un bálsamo para as cicatrices, eses “costuróns sobre a pel gastada” de tanto dar “rodeos sen atopar nada” ata que se adquire un “pasaporte para viaxar á república da utopía”.

Territorios estraños é un poemario lírico-lúdico-libre de lectura fluída coma auga (ou ”ron que sabe a ti”). De poemas de redondo e pulido acabado distribuídos en tres partes: “Interferencias” –tristura, dor, desubicación, búsqueda-,  “De amores e ausencias”  -a luz, o amor, o acougo e o desacougo pola ausencia, o desexo desinhibido, a esperanza, “mochilas de esperanza”-,  e “Principios de incerteza”  -o fantástico cotián-. Un poemario de realismo máxico e oníricos escenarios. Poemas de amor, pero tamén da crise  -poeta en crise permanente,  “coas alforxas baleiras”-;  poeta da dor de estar vivo, da dor de ter nacido e sobrevivir nun mundo alleo aos ritmos das persoas tímidas e sensibles (que se senten “outsiders” e ás que lles “medra o desarraigo polo carné de identidade”);  poemas da realidade gris confrontada coa molicie do amor desexado e correspondido e coa vontade de gozar da vida “sen doparse”; poemas no que o universo cultural é un todo, dende Cortázar ata o “león da Metro”; poeta das pequenas cousas que se converten en mundos completos.

A poesía do Sandoval é unha revolta libertaria que comezará na Arriba e inundará o mundo todo de mazairas en flor, coma as da parroquia de Barantes, patria indiscutible do espírito de raposo que mora na alma libérrima do Sandoval e que, de vez en cando, lle dita poemas. Ben seguro que o Eladio da Riba ía fachendear de neto.

Paula Verao

viernes, 21 de marzo de 2014

PRESENTACIÓN DE "TERRITORIOS ESTRAÑOS"


O mércores que vén, 26 de marzo, as 19:00 h estarei pola Biblioteca Pública de Sober (xa sen goteiras) co “Club de Lectura Pintor de Castinande” nunha presentación/coloquio do libro “Territorios estraños”.
Conto coa colaboración de Paula Verao e, como a poesía fai boa maridaxe coa música, ó remate teremos a actuación dos Parentes, ese famoso grupo musical de Sober, que nos cativarán coas súas cantigas.

jueves, 13 de marzo de 2014

A PEITO DESCUBERTO


O día non presaxiaba nada bo.
O ceo desfacíase diante dos ollos
e os zapatos non podían resistir tanto tremor.
A dor era una froita madura
nun niño de formigas,
un accidente abrazado ó cadaleito.
Daquela soubo que tiña
que pór a ferida antes cá venda
e saír á rúa
ofrecendo o peito
ós disparos do francotirador.
Iso ou afundirse a contracorrente.


Do libro "Territorios estraños"

lunes, 3 de marzo de 2014

UNHA COPLA PARA O ALCALDE DE SOBER


O sábado entrei na biblioteca de Sober  e atopeime con isto: un cubo para recoller as  goteiras, papeis para que non se molle o chan, plásticos para protexer os libros da auga e Julia, a bibliotecaria, facendo apaños para arranxar as filtracións. A imaxe é tercermundista. Así que, aproveitando que estamos en Carnaval, fixen esta copliña para o alcalde.  A ver se toma nota.

Señor alcalde, por favor
mande amañar as goteiras
que ten a Casa da Cultura,
que chove na biblioteca.

E seica chove nos libros,
nas mesas e nas cadeiras
e chove por Manuel Rivas,
por Ferrín e Novoneyra,
e a Julia non dá abasto
tapando tantas pingueiras.
Non creo que custe moito
poñer unhas cantas tellas.
Sober ten bos operarios,
contráteos sen máis espera
que os que gustamos dos libros
tememos unha desfeita.
Rosalía está amolada,
a Pardo Bazán  patexa
e Celso Emilio Ferreiro
botou as mans a cabeza
pensando que xa volvía
unha noite de auga e pedra.
Carallo, seica me mollo,
díxolle Clarín á Regenta
e ata xura en arameo
Don Camilo José Cela.
Unanumo anda rosmando,
Manuel María protesta,
tamén Borges e Cortázar
e os piratas de Espronceda,
Miguel Delibes, Neruda,
Arthur Miller, Gil de Biedma,
Federico García Lorca,
Bolaño, Lope de Vega,
todos temen enchouparse
dende os pés ata as orellas,
e nin pode saír da casa
a Carapuchiña Vermella,
con tanta auga que cae
ata o Quixote se queixa.

Por favor, señor alcalde,
mande amañar as goteiras
que non merecen os libros
que chova na biblioteca.

viernes, 14 de febrero de 2014

CREBACABEZAS

Anxos brincando polas rodeiras do tempo
á procura de vagalumes.
Un poeta desterrado está a piques
de descifrar no peitoril da xanela
a ecuación do porvir.
Na alfándega segue retido
un vello gramófono, sospeitoso
de facer soar as folerpas de neve.
O medo é unha píntega
camuflada no luscofusco.
Nun cambio de rasante
da vía rápida do Morrazo
chocan un fóra borda do narcotráfico
e unha limusina.
A colisión é brutal:
restos de carmín e estalactitas na calzada.
O doutor Gil Grissom * olla a escena,
perplexo e desconfiado.
As pezas non encaixan.

Do libro "Territorios estraños", VI Premio de Poesía Victoriano Taibo




* Supervisor na serie CSI Las Vegas

domingo, 19 de enero de 2014

JUAN GELMAN

Deixounos Juan Gelman, a voz comprometida, o poeta da ollada triste, o que non vivía para escribir senón que escribía para vivir. A súa ausencia xa nos pesa coma unha lousa.
Aquí vos deixo dous dos seus poemas.


PREGUNTAS
Ya que navegas por mi sangre
y conoces mis límites,
y me despiertas en la mitad del día
para acostarme en tu recuerdo
y eres furia de mi paciencia para mí,
dime qué diablos hago,
por qué te necesito,
quien eres, muda, sola, recorriéndome,
razón de mi pasión,
por qué quiero llenarte solamente de mí,
y abarcarte, acabarte,
mezclarme en tus cabellos
y eres mi única patria
contra las bestias del olvido.



EL JUEGO EN QUE ANDAMOS
Si me dieran a elegir, yo elegiría
esta salud de saber que estamos muy enfermos,
esta dicha de andar tan infelices.
Si me dieran a elegir, yo elegiría
esta inocencia de no ser un inocente,
esta pureza en que ando por impuro.
Si me dieran a elegir, yo elegiría
este amor con que odio,
esta esperanza que come panes desesperados.
Aquí paso, señores,
que me juego la muerte.

martes, 14 de enero de 2014

PREMIO LEIRAS PULPEIRO: CICATRICES DO INSOMNIO, VI

E este é o último poema do traballo premiado en Mondoñedo.

NOITES DE PAIXÓN
Luns para berrarlle ós antigos deuses,
martes para o desacougo dos malos tempos,
mércores para a loita dos que estamos malditos,
xoves para o desamor onde se enxerga a choiva,
venres para albiscar que tamén os heroes latexan nos suburbios,
sábado para navegar polos pubs co manual de instruccións,
domingo para o reconto, para facer un balance provisional
e tentar sobrevivir a este insomnio unha semana máis.

lunes, 6 de enero de 2014

PREMIO "LEIRAS PULPEIRO": CICATRICES DO INSOMNIO, V

Este é o quinto poema, e aproveito para desexarvos un bo 2014.

DE MADRUGADA
Na radio da madrugada
falan de enigmas, orgasmos e volcáns;
a memoria invade os libros,
as sombras vencen as murallas
e os suicidas fitan os reloxos
antes de enfrontarse cos acantilados.
Hai palabras que non se acaban nunca,
paxaros que fan os niños nos beizos,
un incendio persegue as abellas
e soan disparos entre os caraveis.
As horas pasan lentas
e están cheas de versos inacabados.
A cama é unha duna de areas movedizas
cun vento que zoa sen descanso.
Fóra está o gume da noite, e as estrelas
sorrín e laretan polo baixo.
E quen tivera a carón unha pel
na que refuxiarse desta tempestade,
uns peitos para vencer o frío
e deixarse caer nun sopor morno.
Pero non hai covas de abrigo,
nin un peirao no que amarrar as naves desatadas,
nin escaleiras polas que subir ó cuarto de Morfeo.
Só queda maldicir este desvelo moito tempo despois
de que se apagasen os ecos do camión do lixo,
ese escuro e ruidoso animal asfáltico
que percorre a barriada
con sinistra teimosía nocturna.

domingo, 29 de diciembre de 2013

PREMIO "LEIRAS PULPEIRO": CICATRICES DO INSOMNIO, IV

Cuarto poema

QUEBRACABEZAS

Tento recompoñer os anacos
deste quebracabezas inacabado
de présas, horarios, artigos de oferta,
a sede, o asombro cotián,
semáforos de conciencia,
cortes de manga diante do espello,
expedientes, nostalxias, luces de posición,
sabas como bandeiras, mar e escuma,
e a fuxida os venres pola A-52.
Nada cambia,
unha cidade sen datas misteriosas,
unha longa viaxe cara ó inverno
mentres debaixo do silencio
quebran os desertores.
Nunca segundas soidades foron boas,
unha tempestade para facer medrar
o medo de séculos futuros,
e o amor que segue a afogarse
entre coxas de cobre
para librarse da friaxe dos álbums
e dos heroes de plastilina.
Onde atopar abrigo neste bosque en chamas?
Onde buscar saliva neste deserto?
Como un minotauro desenganado
no dédalo desta noite sen sono
busco o verbo que me defina,
o pasadizo que me salve desta derrota na gorxa,
e paro na primeira gasolineira
a repoñer o combustible necesario
para dar chegado a Ítaca,
o derradeiro refuxio para os homes
que queren (e non poden)
seguir sendo nenos.

lunes, 23 de diciembre de 2013

INDIVIDUO SOSPEITOSO EN DOADE

Nun carreiro dos arrabaldes de Doade, non moi lonxe dos socalcos que producen o saboroso viño mencía, foi atopado onte á maña cedo, desorientado e cheo de rabuñaduras, un individuo gordo vestido con ridículo traxe de cor vermella.
Non fala galego, máis si castelán e inglés, e dixo chamarse Papá Noel, aínda que non aportou ningún tipo de documentación.
A súa historia é confusa: dixo que viña de moi lonxe, que traía unha morea de agasallos (así pola cara) e que se perdeu preto da Abeleda. Dixo que viaxaba nun carro tirado por renos e que, por mor da mala sinalización, o exceso de velocidade e o luscofusco, non deu collido unha curva preto da ponte e alá foron, o fondo do Sil, o carro e os cérvidos mentres el saíu despedido contra unha matogueira de toxos. Dixo que, ferido e confuso, botou a andar sen saber cara onde e que se perdeu na aba do monte.
A policía non dá creto a súa versión e máis ben pensa que, dada a súa pinta de borrachín, andaba á procura da adega Regina Viarum coa idea de meterse nela pola noite e trasfegar uns cuartillos de tinto ó bandullo.
Estase á espera de que cheguen uns mergulladores profesionais desde Cangas do Morrazo para ver se atopan algún resto do accidente/naufraxio. Entrementres, o individuo permanece detido nas dependencias da comisaría de Monforte sen ningunha consideración.



sábado, 21 de diciembre de 2013

PREMIOS EN PARADELA

O xoves 19 estiven en Paradela co gallo da entrega de premios do XVIII Certame Literario Manuel-Oreste Rodríguez López. Ó abeiro de Xulio Xiz e José Manuel Mato compartín un entrañable acto con familiares de Manuel-Oreste e Celso Emilio Ferreiro, e outros premiados como Manrique Fernández, Xosé Farruco Graña e Xosé Otero Canto.
A foto é do libro colectivo que se editou cos traballos premiados neste certame.

domingo, 8 de diciembre de 2013

TERRITORIOS ESTRAÑOS

O vindeiro 23 de novembro tiven a honra de recibir na escola de Guillufe (Gondomar) o VI Premio de Poesía Victoriano Taibo, organizado pola Entidade Local de Morgadáns e o Instituto de Estudos Miñoranos. Aparte da dotación en metálico e unha escultura de Fino Lorenzo, o premio tamén incluía a publicación do libro (este que vedes na foto).
Un acto entrañable no que participaron a banda de gaitas “Balcón do Miñor”,  Elvira Riveiro cunha disertación sobre Taibo e Rosalía de Castro, un recital de Dania D’Alfonso, e o grupo de teatro Bertorella representando  o conto de Taibo “O can de San Roque”.
Máis información aquí.

viernes, 29 de noviembre de 2013

PREMIO "LEIRAS PULPEIRO": CICATRICES DO INSOMNIO, III

Terceiro poema

MANEIRAS DE VIVIR

 Agora que os poetas están en perigo de extinción,
que Satán bufa nun cambio de rasante,
que as bágoas desoriéntanse neste labirinto de beirarrúas,
que a carne de presidio véndese nos supermercados,
que non hai cura para os amores de curso ilegal,
que disparan con balas de fogueo
para esnaquizar as cinzas do futuro.
Agora (cando case todo está perdido)
podo (si queres)
compartir contigo nesta madrugada
a metade do plano dun vello tesouro pirata
(agochado máis alá do faiado dos nosos pesadelos)
e os poucos gramos de cordura que me quedan
nas alforxas desta viaxe a ningures,
e quizais nos sorprenda o amencer
como a dous nenos trastes
xogando en crequenas
cos gastados anos da nosa infancia.
Porque esta maneira de vivir tamén pode ser un camiño.

jueves, 14 de noviembre de 2013

PREMIO "LEIRAS PULPEIRO": CICATRICES DO INSOMNIO, II

Este é o segundo poema:

NO BALEIRO
A esperanza só vive unha vez
e os condenados non a contan.
Quen non ten soños
non poderá inventar o universo.
Só ti e máis eu
compartindo esta vixilia,
este ronsel de vagalumes,
escribindo versos
como puños que sangran,
pintando graffitis
nos muros da soidade.
Só recordos perdidos no tempo.
Ó final todo fica no baleiro,
unha lúa falsa
enganando as pombas solitarias,
unha vida rota
sen puntos suspensivos,
anxos de néboa
entre as mans do vento,
xanelas que se pechan,
ollos húmidos,
e un teléfono soando sen parar
na deserta madrugada.

jueves, 7 de noviembre de 2013

PREMIO "LEIRAS PULPEIRO": CICATRICES DO INSOMNIO, I


En novembro do 2012, o xurado do I Premio de Poesía “Manuel Leiras Pulpeiro”, convocado polo Concello de Mondoñedo, tivo a ben agasallarme co 2º premio pola obra que presentei baixo o título “Cicatrices do insomnio”.
Trátase dun conxunto de 6 poemas que xurdiron de certa noites de insomnio vigués, e que vou ir deixando aquí, na cova, pouco a pouco.
Este é o primeiro:


MENTRES OS DEMAIS DORMEN
De que vale o insomnio mentres medra a dor nesta terra queimada.
De que serve facer prognósticos sobre o tempo,
a densidade do tráfico, a prima de risco,
se en Wall Street os bicos cotizan á baixa
e a roupa interior de Scarlett Johansson
non ten cabida nas deliberacións dos Consellos de Ministros.
De que serve este exilio de trens que non dan chegado,
esta cidade arroutada que baralla
as derradeiras posibilidades para salvarse do colapso,
se as nubes disputan con cipreses os pasos fronteirizos do ceo
e os pactos co diaño non teñen valor legal
agora que estamos perdidos a meses luz de calquera bar.
De que serve a espada que xa non se lembra das gloriosas batallas,
o alcohol que se nos sobe ós pés.
De que serve o orballo no medio de Macondo,
un abanico no incendio de Alexandría.
De que serve o calendario se as andoriñas emigran,
se a tose regresa, se non lembro as onomásticas
e ninguén pon remedio ó cambio climático.
De que serven as présas, os cristais esmagados, o jazz,
as bandeiras nos tellados da penuria,
o musgo apagando o son dos tambores,
escribir para un tempo de escuras moléculas,
rematar o encrucillado,
de que serve o azar nun corazón hipotecado a xuro fixo.
De que serve ser estatua na tormenta,
maldición nos velorios,
cryptonita atrapada na caixa forte dun cuarto de baño,
este desexo de dislocar cordilleiras,
esta ferida sangrando no costado.
De que serve coleccionar fotografías en branco e negro,
descifrar a memoria dos peixes,
apertar o gatillo, disparar cara a dentro.
De que vale este insomnio.

martes, 29 de octubre de 2013

LOU REED


Amou e cantou a New York como ninguén o fixera antes. Camiñou sobre o gume da navalla e reflectiu nas súas cancións o lado escuro da cidade. Coqueteou coas drogas e o alcohol máis do que debera. Abriu camiños imprescindibles na música. Un referente dos últimos 40 anos do rock, pero tamén do punk. Lou Reed, o cantante salvaxe do rock acaba de morrer con 71 anos. Cando empecei a ler as súas cancións souben que tamén era poeta.

martes, 8 de octubre de 2013

O INVENTO DO PICAÑO DE TRES GALLOS

Despois de moito furgar en vellos caixóns e en papeis amarelos e con couza, din co que buscaba. Un escrito datado en 1868 demostra, sen ningún xénero de dúbidas, que o meu tataravó Dositeo Carnero, da casa da Riba, inventou, a idade de 21 anos o picaño de 3 gallos. Invento que revolucionou a arrinca do esterco en Barantes e Santiorxo, espallándose despois coa forza dun tsumani pola parroquias adxacentes. As cortes que antes se tardaba un día en limpar de abono e barreduras agora co novo apeiro na mañá rematábanse. Arrancábanse unhas folerpas grandísimas que case non se daban chimpado enriba do carro.Todos estaban moi contentos, ata os carros cantaban polas congostras que daba gusto oílos. Os homes de Barantes pagaron a escote un folión como nunca antes se recorda e mesmo quixeron nomear ó Dositeo patrón segundo de Barantes, un chanzo por debaixo do San Xoan.
 Ben, todos contentos non estaban: o Pepiño de Cotovío, que andaba sempre ó xornal, ficou amolado porque seica o novo invento lle ía quitar moitas horas de traballo coa correspondente redución de salario, claro; e houbo mulleres, coma Crisanta das Polainas e a Xenoveva dos Hortos, que dixeron que ese era un invento do diaño e que o que tiña que facer o señor cura era excomungar o inventor. Por sorte, o párroco D. Evaristo Hervella, que era home ilustrado, non se deixou levar por esas difamadoras e na misa do domingo dixo que de excomungar nada de nada, que todo o que favorecía ó traballo dos homes era ben visto ós ollos de Deus, agora ben que de nomear patrón de Barantes ó Dositeo tampouco, que a parroquia co San Xoán tiña bastante.
O caso foi que con este invento a arrinca do esterco rematábase antes e os homes tiñan máis tempo libre para ir a cantina beber cuncas de viño e xogar á brisca, coa conseguinte mellora en calidade de vida, agás o Pepiño de Cotovío que como tiña menos cartos ía menos ó chigre, coa conseguinte alegría da súa dona que o tiña máis tempo na casa.
 Non vou pedir ningunha recollida de firmas para o recoñecemento do invento pero prégolle a tódolos homes e mulleres de ben que cada vez que agarren un picaño se lembren do Dositeo e recen un Pai Noso e unha Ave María pola súa alma, que en paz descanse.

sábado, 21 de septiembre de 2013

OUTRO TEMPO

Eramos tan novos,
tan loucos quizais.
o mundo parecíanos pequeno,
desafiábamos as leis da física,
os nosos pés corrían máis cos camiños,
os medos da infancia xa quedaran atrás,
a choiva non nos mollaba,
e polas noites de amor e canutos
xogábamos a apañar estrelas
coas mans que amasan os soños.

domingo, 18 de agosto de 2013

UNHA VISITA INESPERADA

Sobre as 11 da noite estábamos nas hamacas desfrutando dunha noite estrelada e unha temperatura moi agradable cando, aproveitando que a portada estaba aberta, un raposo entrou no patio curioso e decidido. Pensei que se asustaría ó vernos ou ó falarlle, pero non. Indiferente o ser humano recorreu o patio, inspeccionou as cortes e o despoboado galiñeiro, andou o noso arredor, permitiu que lle sacase esta foto co móbil, e cando lle pareceu ben marchouse, un pouco amolado, iso si, porque no seu rastrexar non atopou nada que levarse os fociños.